ziyaret hakkı ne demek?

Ziyaret Hakkı

Ziyaret hakkı, boşanma veya ayrılık kararı sonrasında velayeti almayan ebeveynin, çocuğuyla kişisel ilişki kurma, onunla vakit geçirme ve görüşme hakkıdır. Bu hak, çocuğun üstün yararı gözetilerek düzenlenir ve hem çocuğun hem de velayeti almayan ebeveynin psikolojik ve sosyal gelişimi için büyük önem taşır. Türk hukuk sisteminde, ziyaret hakkı Medeni Kanun ile güvence altına alınmıştır.

Tanım ve Kapsam

Ziyaret hakkı, yalnızca çocuğun fiziksel olarak görüşülmesini değil, aynı zamanda telefonla konuşma, mektuplaşma, elektronik iletişim araçlarıyla haberleşme gibi farklı iletişim yollarını da kapsayabilir. Ziyaret hakkının kapsamı, çocuğun yaşı, ihtiyaçları, tarafların yaşam koşulları ve diğer özel durumlar dikkate alınarak mahkeme tarafından belirlenir.

Ziyaret hakkı, velayeti almayan ebeveynin en doğal haklarından biridir. Ancak bu hakkın kullanımında esas olan, çocuğun menfaatleridir. Mahkeme, ziyaret hakkını düzenlerken çocuğun fiziksel ve ruhsal sağlığını koruyacak, gelişimini destekleyecek ve güvenliğini sağlayacak kararlar almaya özen gösterir.

Hukuki Dayanak

Türkiye'de ziyaret hakkı, esas olarak Türk Medeni Kanunu (TMK) ile düzenlenmiştir. TMK'nın ilgili maddeleri, boşanma veya ayrılık durumunda çocukla kişisel ilişki kurulmasını düzenler ve bu hakkın kapsamını belirler. Ayrıca, Birleşmiş Milletler Çocuk Hakları Sözleşmesi de çocuğun ebeveynleriyle düzenli ilişki kurma hakkını güvence altına alır.

Medeni Kanun'daki ilgili maddelerden bazıları şunlardır:

• TMK Madde 323: "Ana ve babadan her biri, velâyeti kendisinde bulunmayan çocuk ile uygun kişisel ilişki kurma hakkına sahiptir."
• TMK Madde 182: "Mahkeme, boşanma veya ayrılık kararında, çocukların menfaatlerini göz önünde tutarak, velâyet ve çocukla kişisel ilişki kurulması konularında karar verir."

Ziyaret Hakkının Düzenlenmesi

Ziyaret hakkı, boşanma veya ayrılık davası sırasında veya sonrasında ayrı bir dava ile talep edilebilir. Mahkeme, ziyaret hakkını düzenlerken aşağıdaki faktörleri göz önünde bulundurur:

• Çocuğun yaşı: Küçük çocuklar için daha sık ve kısa süreli ziyaretler uygun olabilirken, daha büyük çocuklar için hafta sonu veya tatil ziyaretleri tercih edilebilir.
• Çocuğun ihtiyaçları: Çocuğun eğitim, sağlık ve diğer özel ihtiyaçları ziyaret hakkının düzenlenmesinde dikkate alınır.
• Tarafların yaşam koşulları: Ebeveynlerin yaşadığı yerlerin uzaklığı, çalışma saatleri ve diğer yaşam koşulları ziyaret hakkının uygulanabilirliğini etkiler.
• Çocuğun isteği: Özellikle ergenlik çağındaki çocukların ziyaret hakkı konusundaki istekleri mahkeme tarafından dikkate alınır.
• Ebeveynlerin tutum ve davranışları: Ebeveynlerin çocuğa karşı tutumları, birbirleriyle olan ilişkileri ve çocuğun güvenliğini tehdit eden herhangi bir durumun olup olmadığı değerlendirilir.

Mahkeme, tüm bu faktörleri değerlendirdikten sonra, çocuğun üstün yararına en uygun olacak şekilde bir ziyaret planı oluşturur. Bu plan, ziyaretlerin sıklığını, süresini, yerini ve diğer detaylarını belirler.

Ziyaret Hakkının İhlali

Ziyaret hakkının ihlali, velayeti elinde bulunduran ebeveynin, diğer ebeveynin çocuğuyla görüşmesini engellemesi veya zorlaştırması durumunda ortaya çıkar. Ziyaret hakkının ihlali halinde, velayeti almayan ebeveyn aşağıdaki yollara başvurabilir:

1. İcra Takibi: Mahkeme kararıyla belirlenen ziyaret hakkının ihlali halinde, icra dairesine başvurularak icra takibi başlatılabilir. Bu durumda, velayeti elinde bulunduran ebeveyne ihtar gönderilir ve karara uyması istenir.
2. Şikayet: Ziyaret hakkının ihlali, Türk Ceza Kanunu kapsamında suç teşkil edebilir. Bu durumda, savcılığa şikayette bulunulabilir.
3. Velayetin Değiştirilmesi Davası: Ziyaret hakkının sürekli olarak ihlal edilmesi ve bu durumun çocuğun menfaatlerine aykırı olması halinde, velayetin değiştirilmesi davası açılabilir.

Ziyaret Hakkının Kısıtlanması veya Kaldırılması

Ziyaret hakkı, çocuğun üstün yararı gerektirdiği durumlarda kısıtlanabilir veya tamamen kaldırılabilir. Bu durumlar genellikle aşağıdaki gibidir:

• Ebeveynin çocuğa karşı şiddet uygulaması veya istismarda bulunması: Bu durumda, çocuğun güvenliği ve sağlığı için ziyaret hakkı kısıtlanabilir veya kaldırılabilir.
• Ebeveynin uyuşturucu veya alkol bağımlısı olması: Bu durumda, çocuğun fiziksel ve ruhsal sağlığı tehlikeye girebileceği için ziyaret hakkı kısıtlanabilir veya kaldırılabilir.
• Ebeveynin çocuğa kötü örnek olması: Ebeveynin suç işlemeye eğilimli olması veya ahlaki değerlere aykırı davranışlar sergilemesi durumunda, çocuğun gelişimini olumsuz etkilememesi için ziyaret hakkı kısıtlanabilir veya kaldırılabilir.
• Çocuğun ziyaretleri reddetmesi: Özellikle ergenlik çağındaki çocukların ziyaretleri reddetmesi ve bu durumun çocuğun psikolojik sağlığını olumsuz etkilemesi halinde, ziyaret hakkı kısıtlanabilir veya kaldırılabilir.

Ziyaret Hakkı ve Çocuğun Üstün Yararı İlkesi

Ziyaret hakkının düzenlenmesinde ve uygulanmasında temel ilke, çocuğun üstün yararıdır. Bu ilke, çocuğun fiziksel, ruhsal, ahlaki, sosyal ve eğitimsel gelişiminin korunmasını ve desteklenmesini ifade eder. Mahkeme, ziyaret hakkını düzenlerken çocuğun ihtiyaçlarını, isteklerini ve gelişimini dikkate alarak en uygun kararı vermeye çalışır.

Yargıtay Kararları

Ziyaret hakkı konusunda Yargıtay'ın birçok emsal kararı bulunmaktadır. Bu kararlar, ziyaret hakkının kapsamı, düzenlenmesi, ihlali ve kısıtlanması konularında mahkemelere yol göstermektedir. Yargıtay kararları, çocuğun üstün yararı ilkesinin ön planda tutulması gerektiğini ve ziyaret hakkının uygulanmasında esneklik sağlanması gerektiğini vurgulamaktadır.

Sonuç

Ziyaret hakkı, boşanma veya ayrılık sonrası dönemde çocuğun sağlıklı bir gelişim göstermesi ve her iki ebeveyniyle de ilişki kurabilmesi için önemli bir haktır. Bu hakkın düzenlenmesinde ve uygulanmasında çocuğun üstün yararı ilkesi esas alınmalı ve çocuğun ihtiyaçları, istekleri ve gelişimini destekleyecek kararlar verilmelidir. Ziyaret hakkının ihlali durumunda, yasal yollara başvurularak hakkın korunması sağlanmalıdır.